ظرفیت آسانسور جزو مهم‌ترین نکاتی است که در زمان تایید استاندارد آسانسور بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. مهم‌ترین قسمت در مراحل طراحی آسانسور، تعیین ظرفیت آسانسور است. ظرفیت آسانسور باعث تعیین میزان سرعت، قدرت و تعداد مسافرانی است که آسانسور قابلیت جا به جایی دارد، می‌شود.
در مراکز خرید، بیمارستان‌ها و ساختمان‌های پر جمعیت و پر تردد که تعداد درخواست افراد برای استفاده از آسانسور بیشتر است، معقوله ظرفیت کابین آسانسور اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در این مقاله از سری مقالات شرکت آسانسور آرمان مانگ قصد داریم تا به توضیح ظرفیت کابین آسانسور و نحوه محاسبه آن بپردازیم.
ظرفیت کابین آسانسور چیست؟
ظرفیت کابین آسانسور به حداکثر وزنی گفته می‌شود که کابین آسانسور می‌تواند به صورت ایمن حمل کند. این ظرفیت معمولاً بر اساس تعداد افرادی که می‌توانند به طور همزمان در کابین قرار بگیرند و میانگین وزن هر نفر (معمولاً ۷۵ کیلوگرم) تعیین می‌شود. ظرفیت آسانسورها به صورت کیلوگرم یا تعداد نفر مشخص می‌شود و برای انواع مختلف ساختمان‌ها (مانند مسکونی، تجاری یا صنعتی) متفاوت است.
ظرفیت مناسب برای آسانسور باید بر اساس تعداد کاربران و نوع استفاده از ساختمان محاسبه شود تا از ایمنی و کارایی مطلوب برخوردار باشد. همچنین، عوامل دیگری مانند ابعاد کابین و استانداردهای ایمنی در تعیین ظرفیت آسانسور مؤثر هستند.
عوامل موثر در ظرفیت کابین آسانسور
عوامل مؤثر در ظرفیت کابین آسانسور شامل موارد زیر می‌شوند:
- ابعاد و فضای کابین: ابعاد کابین آسانسور یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده ظرفیت آن است. هرچه کابین بزرگ‌تر باشد، می‌تواند وزن بیشتری حمل کند.
- نوع ساختمان: ساختمان‌های مسکونی، تجاری یا صنعتی نیازهای متفاوتی دارند. برای ساختمان‌های پرتردد، ظرفیت آسانسور باید بیشتر باشد.
- وزن متوسط سرنشینان: استاندارد بین‌المللی برای وزن هر فرد حدود ۷۵ کیلوگرم در نظر گرفته می‌شود. تعداد افرادی که می‌توانند در کابین قرار بگیرند، به این وزن متوسط بستگی دارد.
- نوع و کاربرد آسانسور: آسانسورهای باربری یا صنعتی به ظرفیت‌های بیشتری نسبت به آسانسورهای معمولی نیاز دارند. برای مثال، آسانسورهایی که برای حمل تجهیزات سنگین استفاده می‌شوند، ظرفیت بیشتری دارند.
- محدودیت‌های ایمنی و استانداردها: استانداردهای ملی و بین‌المللی مشخص می‌کنند که حداکثر ظرفیت آسانسور چه مقدار باشد تا ایمنی سرنشینان تضمین شود.
- تعداد طبقات و میزان ترافیک: هرچه تعداد طبقات و تعداد افرادی که از آسانسور استفاده می‌کنند بیشتر باشد، نیاز به کابینی با ظرفیت بالاتر است.
- نوع سیستم محرکه آسانسور: نوع موتور و سیستم بالابر نیز می‌تواند در ظرفیت تأثیر بگذارد. آسانسورهای هیدرولیکی و کششی ظرفیت‌های مختلفی دارند.
- فضای موتورخانه و تجهیزات: فضایی که برای نصب تجهیزات در نظر گرفته می‌شود، بر ظرفیت آسانسور تأثیر می‌گذارد.
تعیین ظرفیت کابین آسانسور هنگام طراحی
تعیین ظرفیت کابین آسانسور در مرحله طراحی یکی از بخش‌های حیاتی برای عملکرد ایمن و بهینه سیستم آسانسور است. در این فرایند، طراحان باید عوامل مختلفی را در نظر بگیرند تا بهترین ظرفیت ممکن را برای کابین آسانسور تعیین کنند. در ادامه مراحل و نکات مهم در تعیین ظرفیت کابین آسانسور آمده است:
1. تجزیه و تحلیل نیازهای ساختمان
- نوع ساختمان: بررسی نوع ساختمان (مسکونی، تجاری، اداری، بیمارستانی و غیره) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هر ساختمان به آسانسور با ظرفیت و سرعت متفاوتی نیاز دارد.
- تعداد کاربران: محاسبه تعداد افرادی که به صورت همزمان از آسانسور استفاده می‌کنند، بر اساس جمعیت ساکنان یا کارمندان ساختمان انجام می‌شود.
- تعداد طبقات: هرچه تعداد طبقات بیشتر باشد، نیاز به کابینی با ظرفیت بالاتر و تعداد آسانسورهای بیشتر افزایش می‌یابد.
2. محاسبه ترافیک ساختمان
- میزان تردد: برآورد تعداد دفعات استفاده از آسانسور در ساعات اوج ترافیک (مانند صبح و عصر) کمک می‌کند تا ظرفیت مناسب تعیین شود.
- زمان انتظار مطلوب: یکی از عوامل مهم در طراحی آسانسور، زمان انتظار برای کاربران است. کاهش زمان انتظار مستلزم در نظر گرفتن ظرفیت بیشتر یا تعداد آسانسورهای بیشتر است.
3. تعیین ابعاد و فضای کابین
- ابعاد استاندارد کابین: بر اساس ظرفیت تعیین‌شده، ابعاد کابین باید طوری طراحی شود که فضای کافی برای افراد یا بار وجود داشته باشد و حرکت در کابین به راحتی انجام گیرد.
- مطابقت با استانداردها: ابعاد و ظرفیت کابین باید با استانداردهای ایمنی ملی و بین‌المللی مطابقت داشته باشد.
4. توجه به وزن سرنشینان و بار
- وزن متوسط افراد: به طور معمول، وزن متوسط هر نفر ۷۵ کیلوگرم در نظر گرفته می‌شود. ظرفیت کابین با توجه به تعداد افرادی که می‌توانند به صورت همزمان در آسانسور باشند، محاسبه می‌شود.
- بار اضافی: در ساختمان‌هایی که بارهای سنگین (مانند تجهیزات پزشکی یا بارهای صنعتی) جابجا می‌شوند، باید ظرفیت کابین برای حمل این بارها افزایش یابد.
5. بررسی سیستم محرکه و تجهیزات
- نوع موتور و سیستم بالابر: ظرفیت کابین باید با قدرت موتور و سیستم بالابر متناسب باشد. سیستم‌های هیدرولیکی و کششی ظرفیت‌های متفاوتی دارند و باید به‌درستی انتخاب شوند.
- ظرفیت سیم بکسل یا جک‌ها: تجهیزات مکانیکی مانند سیم بکسل یا جک‌های هیدرولیک باید بتوانند وزن کابین و بار را به طور ایمن تحمل کنند.
6. ایمنی و استانداردهای بین‌المللی
- استانداردهای ایمنی: رعایت استانداردهایی مانند EN 81 یا ASME A17.1 الزامی است. این استانداردها مشخصات فنی و ایمنی برای تعیین ظرفیت کابین را ارائه می‌دهند.
- تجهیزات ایمنی اضافی: در طراحی باید از تجهیزات ایمنی مانند سنسورهای تشخیص اضافه‌بار استفاده شود.
7. تست و بازبینی طراحی
- بررسی و تست اولیه: پس از طراحی، ظرفیت تعیین‌شده باید مورد آزمایش قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که همه اجزای آسانسور به درستی کار می‌کنند و ایمنی کاربران تضمین شده است.
- بازبینی توسط مهندسین: طرح نهایی باید توسط مهندسین متخصص مورد بازبینی قرار گیرد تا از مطابقت با استانداردهای لازم اطمینان حاصل شود.
مفاهیم کلی در مورد ظرفیت کابین آسانسور
بخش اول
باید حداقل فضایی را که باید برای احداث آسانسور و بر مبنای ظرفیت آن، سرعت حرکت و تعداد آسانسورهای موجود در ساختمان را در نظر گرفت.
بخش دوم
با توجه به ظرفیت آسانسور، اندازه کابین وچاه در آسانسور بر اساس مکان احداث که در ساختمان مسکونی و بیمارستانی است و یا برای آسانسورهای خودروبر بر مورد نیاز است، مشخص می‌گردد. تمامی این موارد با استناد بر استانداردهای مشخص شده در این حوزه مشخص شده‌اند.
- در مفاهیم مربوط به آسانسور، طبقه اول به عنوان طبقه اصلی شناخته می‌شود و عبور و مرور و سوار شدن مسافران از طبقه اول بیشتر از طبقات دیگر اتفاق می‌افتد.
- به مدت زمانی که طول می‌کشد تا مسافر از طبقه اصلی طی کند تا به طبقه دیگر برسد، زمان انتظار طبقه اصلی گفته می‌شود.
- به درصدی از افراد آن ساختمان که در مدت زمان مشخصی توسط آسانسور جا به جا می‌شوند، ظرفیت جا به جایی گفته می‌شود.
- زمان تئوری مفهومی است که به مدت زمانی اشاره دارد که کابین آسانسور در دورترین طبقات از هم در حال حرکت است. این عدد از تقسیم زمان سفر بر زمان سرعت به دست می‌آید.
در جدول زیر، ظرفیت آسانسور بر اساس ابعاد و مساحت ذکر شده است:
اگر بنا به هر دلیلی هر یک از مقادیر بالا رعایت نشود، باعث بروز مشکلاتی از جمله تخریب قسمتی از چاه آسانسور و دیگر موارد نظیر لرزش در کابین، خرابی موتور و خرابی درب آسانسور خواهد شد.
تعیین ظرفیت کابین آسانسور در گذشته و امروز
در گذشته خریداران آسانسور با توجه به نیاز ساختمان و تعداد افرادی که در ساختمان ساکن هستند و تعداد آسانسورها، ظرفیت آسانسور را مشخص می‌کردند. بر این اساس سازندگان موظف بودند تا چاه آسانسور را با توجه به نقشه و ابعادی که شرکت آسانسور تعیین می‌کرد، آماده کنند. چاه آسانسور بر اساس محاسبات دقیقی که شرکت آسانسور بر اساس استانداردها تعیین می‌کرد ساخته می‌شد. بنابراین آسانسور با استانداردترین حالت ممکن ساخته و نیازی به تغییرات پیدا نمی‌کرد.
از سوی دیگر با توجه به این که نقشه بتون ریزی و قالب گذاری سقف چاه و آهن کشی آسانسور از ابتدا در اختیار خریدار آسانسور قرار می گرفت، کلیه امور آرماتوربندی، قالب گذاری و بتون ریزی سقف چاه آسانسور بر اساس نقشه انجام می‌شد.
اما امروزه با توجه به افزایش قیمت تجهیزات، اگرچه معماران و طراحان بر اساس استانداردها نقشه کلی آسانسور را اراعه می‌دهند اما سازندگان با این وجود اقدام به تغییر و کوچک‌تر کردن کابین و ظرفیت آسانسور می‌کنند که این مورد در بلند مدت مشکلاتی را برای آسانسور رقم می‌زنند.
تغییر ظرفیت آسانسور
تغییر ظرفیت آسانسور یک فرایند پیچیده است که نیازمند بررسی‌های فنی و رعایت استانداردهای ایمنی می‌باشد. این کار معمولاً زمانی انجام می‌شود که شرایط یا نیازهای ساختمان تغییر کند، مانند افزایش تعداد ساکنان یا تغییر کاربری ساختمان. در ادامه، نکاتی درباره تغییر ظرفیت آسانسور ارائه شده است:
1. بررسی وضعیت موجود
- بررسی تجهیزات فعلی: قبل از هر اقدامی، باید وضعیت فعلی تجهیزات آسانسور، از جمله موتور، سیم بکسل‌ها، جک‌ها (در آسانسورهای هیدرولیکی)، و سیستم کنترل بررسی شود تا مشخص شود آیا این تجهیزات توانایی تحمل ظرفیت بیشتر را دارند یا خیر.
- بررسی ساختار ساختمان: ساختار و مقاومت ساختمان باید بررسی شود تا اطمینان حاصل شود که می‌تواند وزن اضافی را تحمل کند.
2. محاسبه ظرفیت جدید
- تعیین ظرفیت مورد نیاز: بر اساس تغییرات در تعداد کاربران یا نوع بارهای حمل‌شونده، ظرفیت جدید آسانسور محاسبه می‌شود.
- ارزیابی بارهای اضافی: اگر آسانسور برای حمل بارهای سنگین‌تری طراحی می‌شود، باید وزن اضافه‌شده به دقت محاسبه شود.
3. ارتقاء تجهیزات
- تعویض موتور و سیستم بالابر: در صورتی که موتور و سیستم بالابر فعلی ظرفیت کافی برای حمل بار اضافی را نداشته باشند، باید با سیستم‌های قدرتمندتر جایگزین شوند.
- ارتقاء سیم بکسل یا جک‌ها: اگر آسانسور کششی است، سیم بکسل‌های قوی‌تری باید نصب شوند. در آسانسورهای هیدرولیکی، جک‌های قوی‌تر ممکن است نیاز باشد.
- تغییر سیستم ترمز و کنترل: سیستم ترمز و کنترل آسانسور نیز باید برای مدیریت ظرفیت جدید ارتقاء یابد.
4. تغییرات در کابین
- افزایش ابعاد کابین: در برخی موارد، ممکن است لازم باشد ابعاد کابین افزایش یابد تا ظرفیت بیشتری برای سرنشینان فراهم شود. این کار مستلزم تغییرات اساسی در چاه آسانسور است.
- تقویت ساختار کابین: کابین آسانسور باید برای تحمل وزن اضافی تقویت شود. این شامل استفاده از مواد مقاوم‌تر و طراحی مجدد دیواره‌ها و کف کابین است.
5. نصب تجهیزات ایمنی جدید
- سنسورهای اضافه‌بار: برای تضمین ایمنی، سنسورهای تشخیص اضافه‌بار باید به‌روزرسانی یا تعویض شوند تا ظرفیت جدید را پشتیبانی کنند.
- بررسی سیستم اضطراری: سیستم‌های اضطراری مانند برق اضطراری و سیستم‌های ایمنی دیگر باید با ظرفیت جدید هماهنگ شوند.
6. مطابقت با استانداردها
- رعایت استانداردهای ایمنی: هرگونه تغییر در ظرفیت آسانسور باید با استانداردهای ملی و بین‌المللی، مانند استاندارد EN 81 یا ASME A17.1، مطابقت داشته باشد.
- بازرسی و تأییدیه‌ها: پس از انجام تغییرات، آسانسور باید توسط بازرسان معتبر بررسی و تأیید شود تا از ایمن بودن آن اطمینان حاصل شود.
7. محدودیت‌ها و چالش‌ها
- هزینه بالا: تغییر ظرفیت آسانسور ممکن است هزینه بالایی داشته باشد، به‌ویژه اگر نیاز به تعویض تجهیزات اصلی یا تغییر ساختار چاه آسانسور باشد.
- زمان‌بر بودن: این فرایند ممکن است زمان زیادی ببرد و در این مدت، آسانسور ممکن است از دسترس خارج شود.
جمع بندی
ظرفیت آسانسور یکی از مهم‌ترین معیارهایی است که در طراحی و استانداردسازی آسانسورها مورد توجه قرار می‌گیرد، زیرا بر سرعت، قدرت و تعداد مسافرانی که آسانسور می‌تواند به صورت ایمن جابه‌جا کند، تأثیر می‌گذارد. در ساختمان‌های پرجمعیت و پرتردد، مانند مراکز خرید و بیمارستان‌ها، تعیین صحیح ظرفیت آسانسور اهمیت ویژه‌ای دارد.
ظرفیت آسانسور بر اساس وزن حداکثری که کابین می‌تواند حمل کند و معمولاً با میانگین وزن ۷۵ کیلوگرم به ازای هر نفر محاسبه می‌شود. عوامل مؤثر بر ظرفیت شامل ابعاد کابین، نوع ساختمان، وزن سرنشینان، نوع سیستم محرکه و محدودیت‌های ایمنی است. در طراحی آسانسور، محاسبه دقیق ظرفیت و استفاده از تجهیزات مناسب برای تضمین عملکرد ایمن و کارآمد ضروری است.
اگر نیاز به تغییر ظرفیت آسانسور به دلیل تغییرات کاربری یا افزایش تعداد ساکنان باشد، باید فرایندی پیچیده شامل بررسی وضعیت فعلی، ارتقاء تجهیزات، و رعایت استانداردهای ایمنی انجام شود. برای جلوگیری از بروز مشکلات و آسیب‌های احتمالی، همکاری با کارشناسان متخصص و استفاده از تجهیزات باکیفیت از اهمیت بالایی برخوردار است.
شرکت آسانسور آرمان مانگ، با بهره‌گیری از تجربه مهندسان و متخصصان مجرب، راهکارهای مدرن و مطابق با استانداردهای روز را در صنعت آسانسور ارائه می‌دهد.
